1. Gracze o wyższych umiejętnościach, w konfrontacji z przeciwnikiem o niższych umiejętnościach, przewiduje wynik własnego działania jako przeważnie pewny.
Zawodnik lepiej wyszkolony działa racjonalniej poprzez dokonywanie właściwych wyborów - jest więc skuteczny i częściej osiąga cel.
2. Wynik niepewny pojawia się podczas gry z przeciwnikiem o podobnych umiejętnościach.
Z punktu widzenia doskonalenia umiejętności i zachowań zawodnika taki układ jest najbardziej korzystny.
Dobrze wykonane działania w takich sytuacjach wpływają na to, że zawodnik staje się pewniejszy w działaniu, zdobywa nowe doświadczenia, sportowo jest na coraz wyższym poziomie.
3. Sytuacje ryzykowne pojawiają się w wyniku podejmowania działań w konfrontacji ze zdecydowanie lepszym przeciwnikiem.
Niektórzy zawodnicy starają się ponosić wyższe ryzyko, które często bywa skuteczne dzięki zaskoczeniu przeciwnika innowacyjnymi rozwiązaniami.
Podejmowanie ryzykownych działań sprawia, że gra staje się interesująca i przyczynia się do doskonalenia się zawodników, tylko gra z przeciwnikiem równym lub lepszym może być źródłem innego, nowego widzenia własnych możliwości, pracy nad doskonaleniem umiejętności technicznych i działań taktycznych.
Dlaczego prakseologia?
- Nauka o sprawnym działaniu (efektywnym), „sprawnym może być tylko ten kto realizuje założone cele”.
- Podstawowe kryteria oceny sprawności działania:
- Skuteczność
- Ekonomiczność
- Korzystność
Skuteczność
Miarą jest stopień zgodności wyniku z celem. Działanie jest skuteczne jeżeli osiąga zamierzony cel
W praktyce sportowej cele utożsamia się prawie wyłącznie z określonym wynikiem uzyskanym w setach, meczach lub turniejach.
Ekonomiczność
- Stosunek nabytków, czyli tego wszystkiego, co się zdobywa, do ubytków, czyli tego wszystkiego, co się traci
- Nabytki to nie tylko punkty zdobywane, ale także to co uzyskujemy w związku ze zrealizowanym celem (nagrody, pieniądze, uznanie, szacunek itd).
- Ubytki to nie tylko punkty stracone czy przegrany mecz, to także kontuzje, utrata apanaży, czasami dezaprobata, a nawet nienawiść kibiców
- Ekonomiczność
- W niniejszej pracy zarówno ubytki, jak i nabytki to zdobyte i stracone punkty w secie/meczu.
Synergia w działaniu
- różnicujemy ze względu na liczbę działających podmiotów.
- działania pojedynczego gracza (indywidualne)
- działania większej liczby graczy (grupowe).
- Działania zawodników na boisku w określonych sytuacjach to nie tylko reakcja podmiotu działającego, ale przede wszystkim działania zmierzające do rozwiązywania konkretnych sytuacji w grze.
- Efekt synergiczny w piłce siatkowej jest efektem wielokrotnych prób wykonania poszczególnych działań w postaci fragmentów gry.
Tylko trening w warunkach przypominających prawdziwy mecz może spowodować, że właściwe efekty współpracy zostaną osiągnięte w stopniu najwyższym.
Doświadczenia wskazują, że praca zbiorowa przebiega skuteczniej, ekonomiczniej a przez to sprawniej, jeśli każdy z pracujących wykonuje stale zadania określonego rodzaju.
Cel gry
„Zespołowa gra sportowa to działania dwóch zespołów sportowych zmierzające do niezgodnych celów i wykonywane wg określonych reguł. Miarą zwycięstwa jest realizacja celów gry.”
Wyznaczanie celów:
Zawodnik - chęć dobrej gry, wygranie seta, meczu, turnieju
Trener - cele pośrednie wyrażone liczbowo lub procentowo, które mają charakter zadania do wykonania podczas gry
Budowa zespołu mistrzów wg Douga Beala
1. Formułowanie celów
2. Wybór zawodników (selekcja wstępna)
3. Wybór najbardziej utalentowanych zawodników
4. Nałożenie indywidualnej odpowiedzialności za realizację całego planu na zawodników
5. Wybór środków treningowych
Przesłanki formułowania celów według zasady SMART (Łasiński 1988)
- Specyficzny kierunek… co osiągnąć?
- Mierzalny… ile i jak osiągnąć?
- Ambitny… trudny- stanowi wyzwanie
- Realny… możliwy do wykonania
- Terminowy… kiedy cel osiągnąć
Cel pracy
Przedmiotem badań była sprawność działań pod względem skuteczności i ekonomiczności wybranych drużyn piłki siatkowej kobiet na poziomie Orlen Ligi w sezonie 2013/14
Materiał poddany analizie:
Chemik Police - 92 sety
Tauron Dąbrowa Górnicza - 98 setów
Siódemka Sk Bank Legionowo - 85 setów
Tabela 1. % wygranych i przegranych setów
Wyniki pokazują że istnieje korelacja miedzy liczba wygranych setów a miejscem zajętym w lidze.
Tabela 2. Liczba punków zdobytych i straconych/set
Duża liczba zdobywanych punktów własnych mocno przybliża zespół do wygrania seta/meczu.
Dodając do tego małą liczbę punktów które zespół traci w wyniku własnych działań można być prawie pewnym sukcesu w secie/meczu.
Tabela 4. Porównanie zdobytych i straconych pkt/set w setach wygranych i przegranych
Obniżenie własnych zdobyczy punktowych może prowadzić do porażki,
natomiast w połączeniu ze wzrostem liczby popełnianych błędów własnych zespół jest na najlepszej drodze do przegranej w secie/meczu.
Tabela 5. Struktura zdobywanych i traconych punktów
Najważniejsze dane na które trenerzy powinni zwracać uwagę podczas meczy, ale również w trakcie trwania treningów z fragmentami gier.
Dane te dają pełny przegląd jaka jest sprawność działania zespołu.
Tabela 3. Porównanie współczynnika ekonomiczności (stosunek nabytków/ubytków)
Zespół z Polic miał ponad 2x więcej zagrań pozytywnych niż negatywnych (2,11).
Natomiast zysk jaki osiągnął zespół z Legionowa w porównaniu do kosztów jakie musiał ponieść to tylko 1,44 czyli niespełna półtora dobrego zagrania przypada na jedno zagranie negatywne.
Tabela 6. Porównanie skuteczności i efektywności (sprawności działania) analizowanych zespołów
Wnioski
- Znajomość struktury zdobywania punktów w wyniku własnych działań odzwierciedla sprawność działań zespołów
- Popełniane błędy w działaniu, a w szczególności działania przeciwskuteczne (przeciwcelowe) są wrogiem prakseologii jako nauki o sprawnym działaniu.
- W praktyce oznacza to osłabianie własnego zespołu.
- Podjęcie ryzykownych decyzji powinno być ściśle uzależnione od potencjału intelektualnego oraz umiejętności techniczno-taktycznych poszczególnych zawodników, a przez to i zespołu.
- Na podstawie danych analizowanych zespołów można stwierdzić ze różnice w ich grze i wyniku końcowym bardzo mocno determinują zagrania ofensywne
- Najlepsi trenerzy zdają sobie sprawę, że wysoka sprawność w działaniach ofensywnych nie jest wystarczająca do osiągnięcia zwycięstwa
- Obiegowe stwierdzenie mówi nawet „obroną zdobywa się mistrzostwo” („defence wins championships”).
- Ocena skuteczności pojedynczego działania i działań grupowych stanowi wyznacznik kierunku do jakiego zmierzamy, czyli do poprawy sprawności zespołu, aby zrealizować założone cele.
Maciek Kosmol
Trener SK Banku Legionovi Legionowo